---

 

Οι επιμέρους ενότητες του προγράμματος θα λειτουργούν και σαν αυτόνομα ημερήσια προγράμματα για μαθητές Α/θμιας και Β/θμιας Εκπαίδευσης Σχολικών Μονάδων του νησιού της Λέσβου. Πραγματοποιούνται για διαδρομές σε προεπιλεγμένους χώρους, με συγκεκριμένους στόχους, προκαθορισμένους σταθμούς και δραστηριότητες. Έτσι δίνεται η δυνατότητα εξόδου των παιδιών στο περιβάλλον και η παρατήρηση και η καταγραφή στοιχείων του περιβάλλοντος, όχι μόνο μια φορά, αλλά σε τρεις διαφορετικές επισκέψεις.

Στόχοι

• Βιωματική προσέγγιση του φυσικού περιβάλλοντος (δάσος, ελαιώνες και καστανιώνας) μέσω της παρατήρησης, συλλογής δεδομένων, καταγραφής, ταξινόμησης, υπόθεσης, πρόβλεψης και εξαγωγής συμπερασμάτων.
• Εντοπισμός των ανθρώπινων παρεμβάσεων (καλντερίμια, πλακόστρωτα μονοπάτια, γεφύρια, αναβαθμίδες).
• Γνωριμία με τον τρόπο επικοινωνίας στα παλιά χρόνια και το σημαντικό ρόλο που έπαιζαν τα μονοπάτια ( πατουμένες) στη ζωή του χωριού.
• Καλλιέργεια ερευνητικής διάθεσης και παρατηρητικότητας για τα φυτά, τα πουλιά, τα ζώα που ζουν κοντά στα μονοπάτια και αναγνώριση κάποιων από αυτά.
• Παρατήρηση της ποικιλίας χρωμάτων, άκουσμα των ήχων της φύσης και παιχνίδι με τις αισθήσεις τους.
• Γνωριμία με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των φυτών και ζώων.
• Ομαδική εργασία προκειμένου να οξύνουν την σκέψη τους και να αναπτύξουν την κριτική τους ικανότητα και τη δυνατότητα προσαρμογής σε ποικίλα περιβάλλοντα.
• Ευαισθητοποίηση για την προστασία του περιβάλλοντος και γνωριμία με έναν τρόπο ζωής σε αρμονία με τη φύση διαμορφώνοντας τις δικές τους προτάσεις για περιβαλλοντικά ζητήματα της περιοχής.
• Ανάπτυξη πρωτοβουλιών, δεξιοτήτων και παράλληλα τη καλλιέργεια της αυτενέργειας των μαθητών.

1. Μονοπάτια στον Καστανιώνα της Αγιάσου.
Μετά το τέλος της επίσκεψης στο Αμπελικό, αναχωρούμε για το παραδοσιακό οικισμό της Αγιάσου, όπου οι μαθητές μέσα από τις περιπατητικές διαδρομές στον Καστανιώνα της Αγιάσου, θα ενημερωθούν για το δέντρο της καστανιάς και τα προϊόντα του καθώς και για τα προβλήματα που απειλούν την ύπαρξή του. Ένας ξεχωριστός τύπος οικοσυστήματος θα προβληθεί στα μάτια των παιδιών τα οποία θα αποκτήσουν την εμπειρία της μελέτης του μοναδικού αυτού καστανόδασους και του ρόλου που έπαιξε και συνεχίζει να παίζει, προκειμένου να βιώσουν από κοντά τη μοναδικότητα του και να ανακαλύψουν (μέσα από παιχνίδια και άλλες δραστηριότητες) τα σπάνια είδη της χλωρίδας και πανίδας του καστανοδάσους (παιώνιες, μανιτάρια, ορχιδέες, σκίουρος).Θα τους δοθεί η δυνατότητα να συζητήσουν με κατοίκους της Αγιάσου για τη σημασία του καστανιώνα και των προϊόντων του (ξύλο, κάστανα , καστανόχωμα και αχινόχωμα) στην οικονομική αλλά και πολιτιστική ζωή του τόπου. Το ξύλο της καστανιάς, λόγω της ποιότητας και ανθεκτικότητας του χρησιμοποιείται τόσο για την κατασκευή ξυλογλύπτων, επίπλων, εργαλείων αλλά και σαν δομικό υλικό για την κατασκευή των κτιρίων του οικισμού. Οι μαθητές θα βιώσουν όλα τα παραπάνω μέσα από επισκέψεις στα τοπικά εργαστήρια ξυλογλυπτικής και κατασκευής επίπλων, σε γειτονιές του χωριού, αλλά και στο Συνεταιρισμό Γυναικών για να δουν από κοντά την επεξεργασία του κάστανου για την παρασκευή γλυκών και φαγητών. Τέλος, μέσα από εκπαιδευτικές δραστηριότητες, προσαρμοσμένες ανάλογα με την ηλικία και τη βαθμίδα εκπαίδευσης, οι μαθητές θα διασταυρώσουν τις γνώσεις που απέκτησαν κατά τη διάρκεια της παρουσίασης και την μετέπειτα επίσκεψη στο πεδίο.

2. Το δάσος και ο κόσμος του.
Διασχίζοντας τα πλούσια δάση του νησιού μας οι μαθητές θα έρθουν σε επαφή με το δασικό οικοσύστημα. Θα γνωρίσουν τη λειτουργία του σαν παράγοντα βελτίωσης του φυσικού περιβάλλοντος, προσφοράς στο κοινωνικό σύνολο, οικονομικής στήριξης μιας περιοχής, έρευνας της διαφορετικότητας και της συνύπαρξης βιοτικών και αβιοτικών παραγόντων καθώς και των κινδύνων που απειλούν το δάσος.
Περιλαμβάνει παρουσίαση οπτικοακουστικού υλικού για το δασικό οικοσύστημα γενικά και εξειδικεύεται στην περιοχή μελέτης. Ακολουθεί βιωματική προσέγγιση στην περιοχή μελέτης και δραστηριότητες πεδίου. Πραγματοποιείται μετακίνηση μας με το λεωφορείο στο Δάσος της Μεγάλης Λίμνης και τον πλούσιο πευκώνα του. Εκεί συναντούμε μια αποξηραμένη, πια στις μέρες μας, λίμνη, παρατηρούμε τις ανθρώπινες παρεμβάσεις, συζητούμε για τις απόψεις των ανθρώπων και την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προβλημάτων άλλοτε και σήμερα.
Περιπλανιόμαστε μέσα στο δάσος, και ερευνούμε επί τόπου το δασικό οικοσύστημα. Τέλος γίνεται αξιολόγηση του προγράμματος στις εγκαταστάσεις του ΚΠΕ.

3. Το μονοπάτι της ελιάς.
Η Λεσβιακή γη είναι κατάφυτη από ελαιώνες. Μέσα από τις διαδρομές σε αυτά τα μονοπάτια τα παιδιά θα γνωρίσουν το αξιόλογο τοπίο των μεσογειακών ελαιώνων και θα έρθουν σε επαφή με τον πολιτισμό της ελιάς. Θα μελετήσουν τα προβλήματα που σχετίζονται με την καλλιέργεια της ελιάς και την παραγωγή λαδιού στη Λέσβο, τη βιοκαλλιέργεια και τη διάθεση των απόβλητων των ελαιοτριβείων. Ταυτόχρονα θα προβληθεί η μεγάλη διατροφική αξία του λαδιού και ο ρόλος του στην οικονομική ανάπτυξη και στην πολιτιστική κληρονομιά της Λέσβου. Το λάδι δεν αποτελεί το μοναδικό προϊόν που μας χαρίζει απλόχερα ο ελαιώνας της Λέσβου. Εξίσου χρήσιμα είναι το κουκούτσι (πυρήνας) που εκτός από το πυρηνέλαιο παίρνουμε το πυρηνόξυλο το οποίο και τυποποιείται σε μορφή πέλλετ. Αποτελεί ενεργειακό πόρο και υλικό ζωοτροφών. Με το πρόγραμμα αυτό γίνεται βιωματική προσέγγιση του φυσικού περιβάλλοντος της περιοχής Ασωμάτου – Αγίων Αναργύρων και ιδιαίτερα του ελαιώνα που περιβάλλει την περιοχή Το πρόγραμμα υλοποιείται στο χώρο του ΚΠΕ, τον Ασώματο και την περιοχή Αγίων Αναργύρων. Η πλούσια χλωρίδα και πανίδα της περιοχής, η μακραίωνη ιστορία των πλακόστρωτων μονοπατιών, οι απειλές από τις ανθρώπινες παρεμβάσεις, γίνονται αφορμή ώστε οι μαθητές να αισθανθούν και να παρατηρήσουν την ομορφιά της φύσης, να μάθουν τα μυστικά της, να ακούσουν τους ήχους της , να επισημάνουν τις ανθρώπινες παρεμβάσεις να αντιληφθούν τις απειλές και τέλος να προτείνουν λύσεις.

Αναλυτικό πρόγραμμα

1η Ημέρα

• Άφιξη στις εγκαταστάσεις του ΚΠΕ στον Ασώματο στις 9 π.μ..
• Παρουσίαση με οπτικοακουστικό υλικό των εκπαιδευτικών προγραμμάτων Μονοπάτια στον καστανιώνα της Αγιάσου και μονοπάτια στο πευκοδάσος από εκπαιδευτικούς του Κέντρου.
• Πρόγευμα.
• Αναχώρηση για τον οικισμό των ρετσινάδων – Δ.Δ. Αμπελικού Δήμου Πλωμαρίου και επίσκεψη στο μουσείο της ρετσίνης, μέσα στο πανέμορφο και μαγευτικό πευκόδασος της Λέσβου. Στο πευκόδασος οι δραστηριότητες αφορούν μετρήσεις φυσικών παραμέτρων, (θερμοκρασία αέρα-εδάφους, υγρασία αέρα - εδάφους, μέτρηση pH εδάφους, και γονιμότητα εδάφους με ηλεκτρονικό όργανο καθώς και ένταση ηλιακής ακτινοβολίας). Μετράμε επίσης ύψος δέντρου με κλισίμετρο. Δημιουργoύμε ένα χάρτη αποτυπώνοντας τα κυριότερα σημεία και στη συνέχεια επιλέγουμε ένα τμήμα αυτού και διατυπώνουμε προτάσεις για τη μετατροπή του σε χώρο αναψυχής.
• Μετά το τέλος της επίσκεψης στο Αμπελικό, αναχωρούμε για τον παραδοσιακό οικισμό της Αγιάσου, όπου οι μαθητές θα βιώσουν την παραδοσιακή αρχιτεκτονική του οικισμού και τη χρήση των δομικών υλικών από τον καστανιώνα και το πευκόδασος, θα περπατήσουν τα πετρόχτιστα καλντερίμια, θα ενημερωθούν για τις δραστηριότητες του Αναγνωστηρίου της Αγιάσου και τα θεατρικά και Μουσικά τμήματά του, θα παρατηρήσουν την καθημερινή ζωή των κατοίκων με τα παραδοσιακά επαγγέλματα που σχετίζονται με την επεξεργασία των πρώτων υλών της περιοχής (αγγειοπλαστική, καλαθοπλεκτική, ξυλογλυπτική κλπ).

2η Ημέρα

• Η Γεωλογική ιστορία και η διαμόρφωση του τοπίου της Λέσβου, η σχέση μεταξύ των πετρωμάτων και της βλάστησης και των νησιωτικών οικοσυστημάτων με τις γεωλογικές διεργασίες ζωντανεύουν στα μάτια των μαθητών κατά τη διαδρομή προς το Σίγρι, όπου βρίσκονται οι εγκαταστάσεις του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας Απολιθωμένου Δάσους της Λέσβου.
• Θα γίνει μικρή στάση στον οικισμό της Βατούσας, ο οποίος είναι χτισμένος μέσα στον κρατήρα του ηφαιστείου, η έκρηξη του οποίου δημιούργησε το Απολιθωμένο Δάσος στο Δυτικό τμήμα του νησιού. Νωρίτερα παρατηρούν την ιογενή μετάλλαξη της τραχείας πεύκης «σκούπα της μάγισσας».
• Στις εγκαταστάσεις του Μουσείου οι μαθητές μαθαίνουν την ιστορία του Απολιθωμένου Δάσους με τη νέα διαδραστική εκπαιδευτική εφαρμογή του Μουσείου, και στη συνέχεια συμμετέχουν σε εκπαιδευτικές δραστηριότητες καθαρισμού και συντήρησης απολιθωμάτων στους χώρους του Μουσείου.
• Επιστροφή γύρω στις 17:00.

3η Ημέρα

• Αναχώρηση από το ξενοδοχείο και άφιξη στις εγκαταστάσεις του ΚΠΕ 09:00.
• Η παρουσίαση του λεσβιακού ελαιώνα και των προϊόντων του, η οικολογία και η οικονομική πραγματικότητα του λαδιού, ζωντανεύουν μέσα από την παρουσίαση που ακολουθεί.
• Πρόγευμα.
• Γύρω στις 11:00 αναχωρούμε για το Μουσείο Βιομηχανικής Ελαιουργίας στην Αγία Παρασκευή Λέσβου ή το Μουσείο λαδιού (ελαιοτριβείο Βρανά), όπου οι μαθητές μαθαίνουν για την ιστορία της παραγωγής του λαδιού μέσα από τη διαδρομή της βιομηχανικής εξέλιξης των ελαιοτριβείων. Σημαντική είναι και η αναφορά στον βιοκλιματικό σχεδιασμό και λειτουργία των βιομηχανικών αυτών μνημείων της Λέσβου.
• Ακολουθεί επίσκεψη σε μονάδα επεξεργασίας υπολειμμάτων ελιάς (το πυρηνέλαιο και το πυρηνόξυλο).

Σημείωση: Υπάρχει η πιθανότητα εναλλαγής της 1ης με την 3η ημέρα, αν υπάρξουν δυσμενείς καιρικές συνθήκες.

Η Παιδαγωγική Ομάδα του ΚΠΕ Ευεργέτουλα

 

Φωτογραφικό Υλικό:

 

 

---